ABUJA, NIGERIA — A farkon shekarar nan, Donald Trump ya sanar da dakatar da tallafin da Amurka ke bai wa ƙasashen waje, bayan sabuwar shawara daga hukumar kula da kashe kuɗaɗen gwamnati. Cikin 2024, Amurka ta kashe kashi 0.22 cikin 100 na arzikinta kan bayar da tallafi, wanda ya kai dala biliyan 63, bisa ga rahoton OECD, mai kula da bayar da tallafi a duniya.
Yawancin wannan tallafin ya fito ne daga hukumar tallafa wa ƙasashe ta USAID. Har yanzu fadar White House bata bayyana lokacin da dakatarwar za ta ƙare ba, amma BBC ta ce ta na duba hasashen mutane da za su fi tafka asara saboda wannan matakin.
Wani ma’aikacin USAID da ya zanta da BBC ya bayyana cewa dakatarwar ta zama wani “tashin hankali,” yana mai koka kan yadda wannan matakin zai shafi al’umomin ƙasashen da ke fama da ƙuncin rayuwa. “Tallafin na ciyar da aƙalla mutum miliyan biyu a Sudan, amma har yanzu ba su lura da hakan ba,” in ji shi.
Bayan mako biyu da sanarwar, gwamnatin Trump ta ce za ta ci gaba da tallafawa shirye-shiryen kare rayuka, kamar shirin bayar da abinci a Sudan. Duk da wannan, ma’aikatan USAID sun ce an riga an soke wasu shirye-shiryen, wajen dakatar da shirye-shiryen ba tare da bayani mai gamsarwa ba.
Jami’in gwamnati ya shaida wa BBC cewa, “soke shirye-shirye 18 da aka yi a Sudan ba sa cikin jerin waɗanda gwamnati ta amince a ci gaba da su,” amma sun shaidawa cewa wasu 37 na gudana a Sudan.
“Ba abu ne mai sauƙi ka rasa aikinka rana tsaka ba,” in ji Sumayya Muhammad Bala, ma’aikaciyar agaji a arewacin Najeriya. Ta bayyana damuwarta game da halin ƙananan yara da suka shiga yunwa saboda dakatarwar tallafi.
Hakanan ta kara da cewa, “Danginsu ba za su iya ɗaukar ɗawainiyar jinyarsu a wasu asibitocin ba.” Ta ce gwamnati ba za ta iya cike giɓin da aka rasa ba. Hukumar USAID ta dakatar da tallafin ga masu haihuwa da ƙananan yara, wanda ya bayyana a wani rahoto daga kungiyar KFF.
Amurka ta kashe dala biliyan 1.3 a 2024 a fannin lafiya ga ƙananan yara da mata masu haihuwa, duk da raguwar mace-macen da aka samu a cikin shekara 25 da ta gabata. Al’amarin na ya kuɗi a cikin ƙasashen Afirka, musamman wajen rage mace-macen lokacin haihuwa da kashi 70 a 2023.
“Akwai matuƙar damuwa,” in ji Dakta Muhammad Abdullahi, wanda ke aiki tare da ƙungiyar da ke samun tallafi daga USAID. Ya bayyana tasirin dakatarwar a kan ayyukan da ke tallafa wa asibitoci da ke kula da abinci da magunguna.
“Me zai faru idan aka samu matar da ke bukatar taimako gaggawa? Dole wani ya mutu tsakanin uwar da jaririn,” in ji shi. Kasashe da dama na dogara da tallafin USAID kan kula da mata masu ciki da jarirai.
Ministocin lafiya sun bayyana cewa suna sane da illar da hakan zai yi, amma suna bukatar lokaci don shawo kan matsalolin. USAID na ɗaya daga cikin manyan masu bayar da magungunan hana ɗaukar ciki a duniya inda take kashe dala miliyan 600 a kowace shekara.
Rahoton na nuna cewa gwamnatin Amurka na kashe dala biliyan 12 a kowace shekara don kula da lafiyar ƙasashen duniya, yana mai mayar da hankali kan cututtuka kamar tarin fuka, maleriya, da HIV. Cutar tarin fuka na ɗaya daga cikin manyan cutukan da ke kashe mutane sama da miliyan 1.2 a kowace shekara.
Duk da ƙudurin gwamnatin Amurka, akwai yiwuwar cewa dakatar da tallafi zai haifar da sabbin jarirai da za su kamu da cutar HIV, yayin da za a fuskanci mace-mace 500,000 a tsakanin ƙananan yara zuwa shekarar 2030, in ji wani bincike da Mujallar Lancet ta wallafa a baya.
“Ya kamata a ce ayyukan hana yaɗa cutar daga uwa zuwa jaririnta na daga cikin ayyukan da za a ci gaba da su,” in ji Dakta Muhammad Abdullahi. Duk da haka, an shaida wa ma’aikatan shirin su dakatar da ayyukansu cikin kankanin lokaci.
