Abuja, Nigeria – Senato na Najeriya ya janye kudirin da zai cire kariya daga hukunci ga gwamnonin jiha da mataimakin shugaban ƙasa a ranar Alhamis, bayan tattaunawa da ta jawo cece-kuce a cikin al’umma. A ranar Laraba, majalisar ta gudanar da karatu na biyu akan ƙudurin da ya shafi gyara kundin tsarin mulkin ƙasar, wanda ya haɗa da korar kariyar daga tuhuma a kotu.
Haka ne, majalisar ta amince da kudiri sama da 40, amma tambayar ta taso a kan muhimmancin wannan sabuwar juyin mulki. Duk da haka, babban dalilin janyewar shine don ba da dama ga cikakken muhawara kan batun, kamar yadda Mataimakin Kakakin Majalisar, Benjamin Kalu, ya bayyana. “Muna son a sake yin cikakkiyar muhawara akan muhimmancin wannan gyaran,” in ji Kalu.
Shugaban Masu Rinjaye, Julius Ihonvbere, ya tsarin janye kudirin a lokacin zama, yana mai cewa akwai bukatar a duba tsare-tsaren da suka shafi sabbin canje-canje a tsarin mulki. “Wannan duba zai ba da dama ga duk masu ruwa da tsaki su bayyana ra’ayoyinsu,” ya ce.
Kundin tsarin mulkin Najeriya na 1999 ya ba da kariya ga shugabannin daga tuhuma har sai sun sauka daga ofishin su, wanda hakan ya jawo rashin jin dadi daga al’ummar Najeriya da masu nazarin harkokin siyasa. Solomon Bob, dan majalisa daga jihar Rivers, ne ya gabatar da kudirin neman gyara sashe na 308 na kundin tsarin mulki da ke kula da kariya ga shugabanci da inganta al’amuran gwamnati.
Bob ya ce an yi wannan kudirin ne da niyyar toshe cin hanci da zalunci da kuma inganta shugabanci. “Bai kamata mu bar wannan kariya ga gwamnatin mu ba, saboda hakan na iya haifar da cin hanci da baya ga ingantaccen shugabanci,” in ji shi.
Tun bayan dawowar Najeriya zuwa tsarin dimokuraɗiyya, majalisun suna yi wa kundin tsarin mulki gyara, amma yawancin lokaci suna fuskantar kalubale daga dokokin da suka tanadi hanyoyin gyara. Wannan karon, duba na zamani na kai zazzage na ci gaban siyasar Najeriya da shawarwarin kasashe masu tasowa.
Masanin kimiyyar siyasa, Malam Kabiru Sufi, ya bayyana cewa janyewar kudirin na iya kasancewa a sakamakon matsi daga wasu kungiyoyi. “Akwai yiwuwar sun ji ra’ayin jama’a game da kariyar da gwamnonin ke da ita, wanda hakan ya sanya su fuskantar matsin lamba daga al’umma,” ya ce.
Ba sabon abu ba ne a cikin siyasar Najeriya, wannan batun kariya ya raba masu nazari. Dr. Murtala Adogi, wani masani akan harkokin mulki, ya ce ya kamata a duba abubuwan da ke shafar shugabanci. “Dole ne a dinga duba ko wanne aiki yana da kyau ko ba kyau a cikin tsarin mulkin,” in ji shi.
A bisa la’akari da cewa zartar da hukunci zai iya janyo matsala a tsakanin manyan gwamnoni, Dr. Adogi ya kuma jaddada cewa “Rashin tsaro da rashin aiki na hukunci za su cigaba da zama matsala. Cire kariyan zai sa su je ofisoshin su da cewa suna da hakkin yin komai a bisa ka’ida.”
