Abuja, Najeriya – Gwamnatin Najeriya ta sabon mataki na ban mamaki da ta yanke hukunci na haramta kafa sababbin manyan makarantu a kasarnan tsawon shekaru bakwai. Wannan hukuncin ya fito daga bakin Ministan Ilimin Najeriya, Tunji Alausa, wanda ya bayyana hakan a wajen taron majalisar zartarwa da Shugaba Bola Ahmed Tinubu ya jagoranta a ranar Laraba. An yi hasashen cewa wannan matakin na gwamnati yana da alaƙa da tarin matsalolin da ke fuskantar tsarin ilimi a kasar.
Minista Alausa ya ce, “Yawan manyan makarantu da ba su da inganci na haifar da rashin samun ilimi mai kyau ga ɗalibai. Makarantun da ba sa aiki yadda ya kamata suna da tarin talakawa amma suna da ma’aikata fiye da ɗalibai!” (Kamar yaro da aka shuka giji gan se gajiya). Ya ba da misali da jami’a a arewacin Najeriya da malamai suka wuce yawan ɗalibai, inda ya ce ƙungiyar ta kunshi ma’aikata guda 1,020 amma ɗalibai kawai 800 ne ke karatu a can.
“Wannan al’amari wanda aka yi jita-jita akai, ba karamin gajiya ba ne,” in ji Alausa. Yi tunani, a cikin jami’o’in yanzu, akwai wasu 350 da ke fuskantar ƙananan cunkoson dalibai, da wasu ba su da ko ɗalibi guda ɗaya a cikin ajinsu! (Shin kuma ana sabunta masu yi irin wannan kwarewa?).
Dr. Aliyu Tilde, wani masani a harkokin ilimi, ya goyi bayan wannan mataki tare da furta cewa yana da kyau gwamnati ta mai da hankali kan inganta makarantun da suke akwai. “An sha faɗa wa gwamnatin tarayya cewa jami’oinmu da suke da tarihi ya kamata a kula da su, amma kun san yadda halin yanzu yake,” in ji shi. “Yanzu ga makarantun nan amma babu ɗalibai a cikinsu, kaza aka tafi cikin kango.”
Batun ne ya sa gwamnati ta ga ya kamata ta yi la’akari da sabbin hanyoyi maimakon ƙara yawan makarantun da ba su da inganci. Wannan yana da matukar ma’ana, a bisa abubuwan da aka shaida a baya-bayan nan da suka janyo cece-kuce a fagen ilimi. Haka a cewar Ministan, makarantun da ba su da inganci zasu iya janyo rashin ilimi mai inganci da kuma cunkoson dalibai.”
Amma ita kuwa ainihin matsalar ta nan, makarantun da ke samun goyon baya da kuma makarantun da ba su da inganci suna shanayen kasuwanci ne kawai da ke cigaban tarin manyan jingo. “A yanzu haka, duk wanda ka dauka a cikin jerin makarantun mu, to kasan shine jan kule!” a cewar Masanin Dr. Tilde. Ya yi kira ga gwamnatin tarayya a matsayinta na mai kula da dimbin mutanen da ke buƙatar ingantaccen ilimi da suyi murna da wannan shugabancin sabo.
Gwamnatin na Najeriya tana da jami’o’in gwamnati fiye da 60 da kwalejojin ilimi sama da 80. Yana nuni da cewa, ko da yaushe yana da kyau a duba ci gaban da aka yi, kafin a ɗauki matakin kafa sabbin makarantun da ba su da tushe mai kyau. Kawai ka yi tunani, shin ya kamata a rika samar da sababbin makarantun idan waɗanda ake da su sun zama tawaye ne?
Domin haka, masu ruwa da tsaki a harkokin ilimi suna duba yiwuwar zaɓen manyan sabbin makarantun da ke kyautata tsammanin samun inganci a tsarin ilimi. Ana sa ran za a yi wasu matakai na inganta makarantun da ke akwai maimakon ƙirƙirar sabbin makaru masu cike da rashin amfani. Dole ne gwamnati ta yi la’akari da abin da ke faruwa a jihar jihar.”
