Abuja, Nigeria — Naira don kallo, gini don jin dadin kowa! A cikin mako mai zuwa, masana sun hasashen cewa darajar naira za ta ci gaba da ƙaruwa, kadan kadan, saboda matakan da Babban Bankin Najeriya (CBN) yake ɗauka. Yana da kyau don samun kyakkyawan yanayi a kasuwa, ko? (Shikenan, wiggy wiggy wahala don tsokanar kasuwanci!)
Yau Alhamis, nairar ta farfaɗo a kasuwannin hukuma da na bayan fage, inda aka san ta a N1,455 ga dala. (Naira, sose naku daga tuss! Naira fa ta zo don annashuwa mai kyau kadan.) Wannan farfadowar na bia da manufar gwamnatin Bola Tinubu ta APC, wanda ke son daidaita farashin dalar a kasuwannin biyu. Hakan ya faru tun bayan canjin tsarin hada-hadar a watan Yunin 2023.
Masanan na da maganganu game da dalilai da dama da suka sa naira ta tsaya da kafafunta, kafin a crédito-fara farashin kayayyaki. Kawai kwana biyu da suka wuce, darajar naira ta tashi da kashi 1.4 cikin 100 a kasuwar hukuma. Ka fadi, ranar Alhamis, dollar ya tsaya kan N1,455.23 — hakan yana nufin jiya an san dollar N1,475.34!
Dukda ya tashi ranar Alhamis, sai a yayin kammala kasuwa a Juma’a, nairar ta yi dan sauki, ta ragu zuwa N1,450 a kasuwar bayan fage da na hukuma. (To mai bawa, naira kamar yau zaki ce ‘Tare da ku na Gani!’ – o di rock!). Haka ne, kasuwar bayan fage ta sauƙaƙa darajarta kadan, yana bayyanar da alamar nufin gwamnatin kula da harkokin kuɗi. Omo, ya faru, já farfaɗowar naira ai kamar za ta sa kai keken mai yara suna ta tsalle!)
Masana sun ce dai an hango dalilin da ke da wannan keɓanta tsakanin kasuwannin kasuwanci da na hukuma. A watan Mayu na 2023, kafin marigayi Buhari, naira ta tsaya a N450 a kasuwar hukuma, amma kasuwar bayan fage kuwa, dollar na kai fiye da N700! Ya zama kaffa kaffa da aka dinga hawanshi, kai aiiii!
Dr. Abdulrazak Fagge, masanin kasuwanci, ya ce sauran duniya na fama da mummunar ƙarin wahala cikin kuɗaɗa, saboda gwamnatin Trump ta sa haraji kan wasu kasashe! Don haka, kasuwannin Najeriya suna rike da fareti kamun naira da dollar. CBN ma ya sayar wa ‘yan kasuwa, ya ƙara sabunta farashinta! Duk da cewa akwai wahalar kasuwa, akwai fata na kyakkyawar canji a samin darajar naira! (Naira kwamwanchankine, amma allah sarki ya sa yaji sauƙi!)
Su ma Sani Salisu Dada shugaban canji a Kano ya ce, faduwa dollar na kowane lokaci – za mu gane, ko al’ummar nan na iya duba farashi ko an samu farashinta ya karu. Kamar dai za mu ga sauran kasuwar suna duba farashi suna ta dariya ne ko su mai da jarin ko shekaru suna d’aure da ‘yan kasuwa masu jarida kan haka, mutanen wadanda ke da dollar a gida suna ba da sha’awa suna shigowa kasuwa — daya daga cikin algandiyon zane da aka tafka da itama tare da naira! (To, shikenan – an ba da zama kayan ƙamshi ba tare da zuwan jiya ba.)
Duk da cewa Najeriya na shan wahalhalu na fitar da kayayyaki daga waje don canjin kuɗaɗi, Dr. Shamsuddin Muhammad ma’aikacin Jami’ar Bayero Kano ya sake hasashen, cewa a hannun cin gajiyar farashin naira da aka ragu, wadannan kayayyakin za su da sauƙaƙe, da rage farashi! Saboda haka naira, farawa kawai fadada take an baza hashimotu ga kasuwannin cikin gida da zasu dauko! Haka nan, zamu ga wahalar kasuwancin gida suna fama da tasirin farashin. (Haka nake jinirez hadari da farashi suna yankin sa wajen kasuwa – ga dokta na kasuwanci a hankali!)
Sai dai masana na ci gaba da jaddada cewa ba kawai naira ba, a duniya ana fama da ci gaba da darajarta — yana yiwa kowa marigayi Buhari madalla da fuwa, har ma ya sa ‘yan kasuwanci na ciki suna shigar da nishi daga kasuwancin wajen. Suna fatan magance kalubale na kasuwancin gida! Haka ne, harkokin kasuwanci za su dinga ganin karfin farashi a sabon hanya, don ajiye barka da dare mai kyau.
Do you have a news tip for NNN? Please email us at editor@nnn.ng
