Dalilin da ya sa muke aiki tare da manyan ‘yan takarar shugabancin Najeriya – UN –

Ofishin Majalisar Dinkin Duniya mai kula da yammacin Afirka da Sahel, UNOWAS, na hada kai da ‘yan takarar shugaban kasa da sauran masu ruwa da tsaki a Najeriya domin tabbatar da zaben kasar cikin lumana.

Giovanie Biha, mataimakin wakilin musamman na babban sakataren MDD kuma jami’in kula da harkokin hukumar ta UNOWAS, ya bayyana hakan a ranar Talata a birnin New York yayin da yake gabatar da sabon rahoton UNOWAS da ya kunshi abubuwa da abubuwan da suka faru cikin watanni shida da suka gabata.

Biha ya ce ofishin ya kuma shaida rattaba hannu kan yarjejeniyar zaman lafiya a tsakanin jam’iyyun siyasa a Najeriya domin inganta zabe cikin lumana.

“A jihar Kaduna, a watan Disamba na 2022, Ofishin Jakadancin ya goyi bayan taron farko na masu ruwa da tsaki a matakin Jiha shida don inganta zabe cikin kwanciyar hankali. A jamhuriyar Benin, an gudanar da zaben ‘yan majalisar dokokin kasar cikin kwanciyar hankali kwanaki biyu kacal da suka gabata,” inji ta.

A cewarta, ko da yake yammacin Afirka da yankin Sahel na ci gaba da fuskantar kalubalen tsaro da ba a taba ganin irinsa ba, amma har yanzu “kasa ce mai dimbin damammaki”.

Jami’in na Majalisar Dinkin Duniya, ya bukaci jakadun da su ci gaba da ba da goyon baya ga dabarun da suka shafi samar da juriya, inganta shugabanci na gari, da karfafa zaman lafiya da tsaro.

“Duk da kokarin da jami’an tsaron kasa da abokan hulda na kasa da kasa ke yi, matsalar tsaro ta sake tabarbare a sassan yankin.

Ayyukan kungiyoyin da ke dauke da makamai, masu tsatsauran ra’ayi da kungiyoyin masu aikata laifuka sun tilasta rufe makarantu fiye da 10,000, tare da miliyoyin yara da abin ya shafa, da wasu cibiyoyin kiwon lafiya 7,000,” in ji ta.

Ta ce wadannan kungiyoyi da ba na gwamnati ba, suna fada a tsakanin su ne domin samun galaba da mallake albarkatu, abin da ke kai wa Jihohi tuwo a kwarya tare da janyo wa miliyoyin da suka yi gudun hijira zuwa wasu wurare domin tsira.

Ta kara da cewa, “Hakika yankin Sahel na tsakiya na ci gaba da fuskantar kalubale iri daban-daban, matakan tsaro da kalubalen jin kai da ba a taba ganin irinsa ba, rashin zaman lafiyar al’umma da siyasa, da tasirin sauyin yanayi, da karancin abinci wanda rikicin Ukraine ya tsananta,” in ji ta.

A sa’i daya kuma, kasashen da ke gabar tekun mashigin tekun Guinea sun kuma kara samun karuwar hare-hare kan yankunansu, lamarin da ke barazana ga hanyoyin sufuri zuwa kasashen da ke gaba da arewa.

Ms Biha ta ba da rahoto kan ayyukan UNOWAS, ciki har da kokarin da take yi na inganta fahimtar juna a siyasance da kuma tabbatar da daidaito a fagen gudanar da zabukan bana a kasashe irin su Najeriya.

Har ila yau, ofishin yana aiki tare da kungiyar ECOWAS ta yammacin Afirka da sauran hukumomin Majalisar Dinkin Duniya don ba da gudummawar magance rikice-rikice, a matakin yanki da na kananan hukumomi, ciki har da manoma da makiyaya a arewacin Benin.

Hakazalika, UNOWAS ta kuma yi aiki tare da ƙungiyoyin matasa da na mata don haɓaka mafi kyawun ayyuka masu ra’ayin rikice-rikice game da daidaita canjin yanayi. An kawo waɗannan binciken ga taron sauyin yanayi na Majalisar Dinkin Duniya na COP27 a Masar Nuwamba, 2022.

Ta kara da cewa, “A Guinea da Cote d’Ivoire, ayarin zaman lafiya da Majalisar Dinkin Duniya ke goyon bayansu sun kammala balaguron su na kasashen biyu, tare da samar da wuraren tattaunawa mai inganci a kan hanyarsu.”

Sakamakon juyin mulkin da aka yi a watan Satumban 2022 a Burkina Faso, da kuma wani a Guinea shekara guda da ta gabata, UNOWAS ta yi marhabin da yarjejeniyoyin da aka cimma kan tsawon lokacin mika mulki a siyasance.

“UNOWAS za ta ci gaba da jajircewa wajen tantancewa da tsarin bin diddigin da aka cimma yarjejeniya tsakanin Burkina Faso da ECOWAS da kuma aiwatar da lokacin mika mulki a Guinea.

“Tsarin Majalisar Dinkin Duniya zai ci gaba da ba da tallafi ga kasashen da abin ya shafa ta hanyar mai da hankali kan mayar da martani ga korafe-korafen da suka haifar da juyin mulkin,” in ji Biha.

Yaki da rashin tsaro da kuma kara kaimi wajen bayar da agajin jin kai na da matukar muhimmanci a cikin wadannan kalubale na gaggawa, ta jaddada cewa, har yanzu miliyoyin mutane ne ke fuskantar hare-haren da ake ganin ba a karewa ba, musamman a Mali da Burkina Faso.

Ta kuma yi marhabin da kokarin da ake yi a Gambiya na ci gaba da aiwatar da shawarwarin da kwamitin gaskiya, sulhu da ramuwa na kasar ya bayar.

“Mun kuma yi farin cikin ganin cewa kasashe da dama a yankin sun amince da sabuwar dokar kasa, game da daidaito a cikin shigar mata wajen yanke shawara a siyasance, kuma wannan bayan shekaru na ci gaba da bayar da shawarwari,” ta gaya wa jakadu.

Jami’in na Majalisar Dinkin Duniya ya bayyana fatan cewa ‘yan majalisar dokoki da sauran masu ruwa da tsaki a Najeriya da Gambia za su sake gudanar da ayyukan majalisa kan wannan lamari mai matukar muhimmanci.

“A namu bangaren, UNOWAS za ta ci gaba da hadin gwiwa da kungiyar aiki kan mata, matasa, zaman lafiya da tsaro a yammacin Afirka da yankin Sahel domin tantance ingancin hanyoyin da ake bi a yanzu, da kuma samar da sabbin hanyoyin tabbatar da cewa rabin al’ummar yankin. za su iya jin muryarsu a majalisu inda ake yanke shawara, kuma an amince da kasafin kudin,” inji ta.

A halin da ake ciki, tsarin kafa taron ministocin shari’a a tsakanin kasashen ECOWAS “na iya zama wani muhimmin makami, idan aka yi la’akari da zargin da ake yi na cewa ana amfani da tsarin shari’a a yankin.”

Bugu da kari, Biha ya bukaci majalisar da ta ci gaba da tallafawa dabarun MDD.

“Duk da dimbin kalubalen da kasashen yankin ke fuskanta, musamman yankin Sahel, yankin ya kasance kasa mai dimbin damammaki.

“Na yi amfani da wannan damar don jinjina ga irin tsayin dakan da al’ummar yankin suke da shi, musamman al’ummar yankin Sahel wadanda suka fuskanci kalubale da dama da ba a taba ganin irinsu ba suna ci gaba da fafatawa a kowace rana don samun kyakkyawar makoma,” in ji ta.

Za a gudanar da babban zabe a Najeriya ranar 25 ga watan Fabrairu domin zaben shugaban kasa da mataimakin shugaban kasa da ‘yan majalisar dattawa da na wakilai.

NAN